Vì sao phim võ hiệp Kim Dung được ưa chuộng hơn Cổ Long?
Thiên Trang
So sánh tác phẩm của Cổ Long và Kim Dung là một việc làm khó và có phần khập khiễng, vì mỗi người có phong cách sáng tác riêng, tiêu biểu cho từng thời kỳ khác nhau của tiểu thuyết võ hiệp. Nhưng nếu chỉ nói về sức ảnh hưởng của tiểu thuyết võ hiệp đối với xã hội, thì Kim Dung chiếm ưu thế hơn; ngược lại, xét về mặt nghệ thuật văn học thì tác phẩm Cổ Long lại được hậu thế đánh giá cao hơn.
Vào thập liên 70, tiểu thuyết võ hiệp của tác giả Cổ Long liện tục được công ty Shaw Brother (Thiệu Thị) dựng thành phim điện ảnh, danh tiếng của nhà văn Cổ Long cũng nổi đính đám khắp châu Á từ dạo đó. Nhưng từ thập niên 80 trở về sau, đài truyền hìnhTVB (công ty con của Shaw) chuyển sang khai thác và chuyển thể tiểu thuyết Kim Dung lên màn ảnh nhỏ. Cuối thập niên 90, nhà chế tác Trung Quốc – Trương Kỷ Trung cũng bắt tay vào việc chuyển thể tác phẩm của Kim Dung. Hiện nay, tên tuổi Kim Dung ăn khách hơn Cổ Long rất nhiều. Nhìn chung, Cổ Long và Kim Dung đều ngang tài ngang sức, nhưng vì sao phim truyền hình làm theo tiểu thuyết của Kim Dung lại được ưa chuộng hơn Cổ Long?
Tác phẩm của Cổ Long rất khó làm phim.
Trương Kỷ Trung là nhà chế tác đi đầu trong việc chuyển thể tiểu thuyết võ hiệp lên màn ảnh nhỏ Trung Quốc. Trong bốn năm qua, Trương Kỷ Trung chỉ nghiên cứu duy nhất tác phẩm của nhà văn Kim Dung, không để tâm bất kỳ trang tiểu thuyết nào của Cổ Long. Trương Kỷ Trung cho rằng, trước mắt thuyết nào của Cổ Long chưa được chuyển thể nhiều, là vì các nhà làm phim rất khó thể hiện được “cái thần” trong tác phẩm của ông: “Các nhân vật dưới ngòi bút của Cổ Long đều rất mâu thuẫn, phức tạp, luôn giằng xé và đấu tranh nội tâm. Trong tác phẩm của mình, Cổ Long mượn các thủ pháp của văn học hiện đại phương Tây, tạo nên sự phản kháng đối với triết học cố hữu của Trung Quốc như: Nho giáo, Phật giáo và Đạo giáo.
Phim Loan Đao Phục Hận (Cổ Long)
Có thể nói, thông qua sự sáng tạo về văn phong và tiếp thu những tư tưởng mới, Cổ Long đã phá vỡ những công thức gò bó truyền thống của tiểu thuyết võ hiệp, mở ra một “kỷ nguyên mới” cho thế giới tiểu thuyết võ hiệp kỳ tình. Truyện của Cổ Long giúp độc giả giải mã được cuộc sống con người, nhân tình thế thái, đó là giá trị nhân văn hiện đại, và cũng là thành tựu lớn nhất của ông trong những năm cầm bút sáng tác. Tuy nhiên, tác phẩm của Cổ Long khi được chuyển thành phim lại thường không diễn đạt được đặc điểm này”.
Hạn chế về mặt kết cấu
Đạo diễn Hồng Kông – Vương Tinh sau khi quay xong phim Tiểu Ngư Nhi và Hoa Vô Khuyết đã nêu nhận xét, điểm khó nhất trong việc chuyển thể tác phẩm của Cổ Long chính là không có một kết cấu nội dung chỉnh thể: “Tác phẩm của Kim Dung được viết theo từng chương, hồi rất thích hợp chuyển thể thành phim truyền hình, do đó không cần tốn quá nhiều thời gian cho việc biên kịch, phân cảnh. Hơn nữa, nội dung câu chuyện, lời thoại trong tác phẩm Kim Dung tương đối lưu loát, truyền cảm. Trong khi kết cấu câu chuyện trong tác phẩm Cổ Long có thể nói là tình tiết thì cao trào, cuốn hút, nhưng tổng thể lại rời rạc, nhân vật vờn qua vờn lại chỉ có vài ba tên tuổi giữ vai trò nòng cốt, trong khi phim ảnh phải khai thác nhân vật và câu chuyện. Rất nhiều phim dựng từ tác phẩm Cổ Long sở dĩ tạo cho người xem cảm giác khó hiểu cũng vì mỗi tập phim đều thiếu đại ý”.
Các phim kiếm hiệp được TVB chuyển thể từ tác phẩm của Kim Dung
Tiểu thuyết Cổ Long chỉ có thể cảm nhận, rất khó diễn đạt bằng lời.
Cúc Giác Lượng - đạo diễn nổi tiếng của điện ảnh Hồng Kông, từng tham gia thực hiện nhiều phim dựng từ tác phẩm Cổ Long và Kim Dung đã phát biểu: “Đọc tiểu thuyết võ hiệp của Cổ Long, bạn phải trải tâm hồn ra mà cảm nhận, chứ không thể diễn đạt bằng lời. Đây không phải nhận xét của cá nhân tôi, mà là ý kiến của rất nhiều người, bởi vì đọc tiểu thuyết của Cổ Long luôn hấp dẫn hơn là xem phim được chuyển thể. Cách thể hiện trừu tượng, bay bổng trong lời văn, ngôn từ của Cổ Long không thể diễn đạt bằng ngôn ngữ truyền hình. Song, dù tiểu thuyết của Cổ Long và Kim Dung khó chuyển thể thế nào, người ta cũng sẽ có cách dàn dựng thành phim, vì tác phẩm của hai ông hiện nay đang có giá trị thương mại”.
Xem phim chuyển thể từ tiểu thuyết của Cổ Long, khán giả thất vọng
Một số khán giả cho rằng, tiểu thuyết của Cổ Long có tất nhiều chi tiết gay cấn, hấp dẫn, nhưng khi chuyển đổi thành phim lại thiếu logic, khiến mọi người thất vọng. Ngược lại, trong những bộ phim được dựng từ tác phẩm của Kim Dung, họ thường bắt gặp “bóng dáng” của mình qua nhân vật. Điều này có thể do nhà văn Cổ Long khắc hoạ nhân vật, tình tiết câu chuyện mang đậm tính truyền kỳ, mà người đọc chỉ có thể cảm thụ và ngưỡng mộ, chứ không tìm được sự gần gũi. Tiểu thuyết của Kim Dung cũng có nhiều nhân vật huyền thoại, nhưng rất cụ thể và “đời thường”.
Hầu như tác phẩm nào của Kim Dung cũng mô tả giai đoạn trưởng thành của nhân vật anh hùng, khiến cho người ta khi đọc có cảm giác như mình đang lớn lên cùng nhân vật. Điều này có thể lý giải vì sao phần lớn các bạn trẻ thích đọc và xem phim võ hiệp của Kim Dung, bởi thông qua tiểu thuyết và phim, người ta nuôi ước mơ mình cũng có thể viết nên một trang sử hào hùng, đó là điểm mà nhà văn Kim Dung vượt trội hơn Cổ Long.
Một số cảnh trong phim Thư Kiếm Ân Cừu Lục được chuyển thể từ tác phẩm của Kim Dung
Tác phẩm của Cổ Long thích hợp chuyển thể thành phim điện ảnh, tác phẩm của Kim Dung thích hợp dựng thành phim truyền hình.
Nhiều nhà chuyên môn nhận định, Cổ Long nổi tiếng nhờ phong trào chuyển thể tiểu thuyết võ hiệp thành phim điện ảnh, còn Kim Dung thì vang danh nhờ phim truyền hình. Điều này xuất phát từ việc họ có phong cách sáng tác, thể hiện khác nhau…
Tác phẩm của Cổ Long chủ yếu nhấn mạnh đến tư tưởng hiện đại, tình tiết câu chuyện diễn biến nhanh, tạo được sự gay cấn, cuốn hút, hồi hộp cho người đọc, do đó rất thích hợp chuyển thể lên màn ảnh rộng. Song song với quá trình sáng tác, Cổ Long còn tham gia công việc biên kịch, làm đạo diễn phim Tiêu Thập Nhất Lang rất được yêu thích. Tiêu Thập Nhất Lang được viết kịch bản trước, sau này mới chỉnh sửa thành tiểu thuyết.
Còn tác phẩm của Kim Dung lại nhấn mạnh đến bối cảnh lịch sử, văn hoá, nhân vật mang tính kế thừa, truyền từ đời này sang đời khác. Phim điện ảnh thời lượng ngắn, khó có thể diễn đạt hết những nét đặc sắc trong tiểu thuyết của Kim Dung, do đó tác phẩm của ông chỉ thích hợp để dựng phim truyền hình nhiều tập.
________________________________________
Tác phẩm KIM DUNG trên màn ảnh
So với các “đồng đạo”, tác phẩm của Kim Dung không nhiều, ông chỉ sáng tác 14 bộ trường thiên tiểu thuyết (nhiều tập) và một truyện ngắn “Việt nữ kiếm”, nhưng hầu hết đều ăn khách và được đưa lên màn ảnh nhỏ ít nhất một lần. Đó là theo thống kê của giới báo chí Hong Kong, tính từ thời điểm năm 1975 – giai đoạn hưng thịnh nhất của võ hiệp Kim Dung đến nay. Dưới đây là các tác phẩm của Kim Dung được Đài TH TVB HK tái dựng, chưa kể những phóng tác do Đài Loan sản xuất, cũng như phim điện ảnh:
Thư kiếm ân cừu lục (7 lần)
Anh hùng xạ điêu (3 lần)
Thần điêu đại hiệp (6 lần)
Ỷ thiên đồ long ký (5 lần)
Tiếu ngạo giang hồ (5 lần)
Lộc đỉnh ký (4 lần)
Bích huyết kiếm (3 lần)
Tuyết sơn phi hồ (3 lần)
Thiên long bát bộ (3 lần)
Liên thành quyết (2 lần)
Hiệp khách hành (2 lần)
(Truyện ngắn “Việt nữ kiếm”, đã từng được đài TH ATV HK chuyển lên màn ảnh 1 lần vào những năm 80).
______________________________________
Tác phẩm CỔ LONG trên màn ảnh
Sau khi khai thác triệt để các tác phẩm Kim Dung, giới làm phim truyền hình Đài Loan, Hong Kong bắt đầu nhắm đến tiểu thuyết võ hiệp của Cổ Long, chuyển thể thành công nhất là tác phẩm Sở Lưu Hương (do Trịnh Thiếu Thu và Triệu Nhã Chi đóng), bộ phim này đã dấy lên làn sóng làm phim từ tiểu thuyết Cổ Long. Sau Sở Lưu Hương là nhiều bộ phim ăn khách không kém, như Tiểu Lý Phi Đao, Hổ Phách Thanh Long (nguyên tác Bạch Ngọc Lão Hổ) do Ngũ Vệ Quốc, Khương Đại Vệ, Trần Tú Văn đóng; Lục Tiểu Phụng (do Vạn Tử Lương và Trần Tú Châu đóng), Tuyệt Đại Song Kiều (do Lương Triều Vỹ và Ngô Đại Dụng đóng), Thiên Nhai Minh Nguyệt Đao, Biên Thành Lãng Tử (Ngô Đại Dụng đóng)… Dưới đây là những tác phẩm Cổ Long đã được giới chế tác Đài Loan, Hong Kong chuyển thể nhiều nhất:
Đại kỳ anh hùng truyện (1 lần)
Võ lâm ngoại sử (2 lần)
Tuyệt đại song kiều (6 lần)
Sở Lưu Hương (11 lần)
Tiểu Lý phi đao (8 lần)
Tiêu Thập Nhất Lang (3 lần)
Vó ngựa Tây phong (1 lần)
Kiếm tiếu giang hồ (1 lần)
Đại nhân vật (1 lần)
Cửu nguyệt ưng phi (1 lần)
Thiên nhai minh nguyệt đao (2 lần)
Bảo kiếm của Tam Thiếu Gia (2 lần)
Lục Tiểu Phụng (4 lần)
Biên thành lãng tử (3 lần)
Hổ phách thanh long (1 lần)
Đại địa phi ưng (1 lần)
Viên nguyệt loan đao (1 lần)
Tiếng đao trong chuông gió (1 lần)
Đả tự romas